Nếu là một người yêu thích âm nhạc cổ điển, chắc chắn bạn không thể bỏ qua nhạc Baroque – Một thể loại âm nhạc đặc trưng cùng với những giai điệu phức tạp, sự đa dạng trong sử dụng nhạc cụ và kỹ thuật biểu diễn tinh tế. Trong bài viết này, các bạn hãy cùng VietVocal tìm hiểu Nhạc Baroque là gì và những thông tin thú vị về thể loại nhạc cổ điển này nhé!
Mục lục
Nhạc Baroque là gì?
Nhạc Baroque là một thể loại âm nhạc cổ điển phát triển từ khoảng thế kỷ 17 đến giữa thế kỷ 18. Baroque có nghĩa là “Ngọc trai xấu xí” trong tiếng Bồ Đào Nha, nó được dùng trong âm nhạc để chỉ một dòng nhạc mới. Vào thời điểm đó, với mục đích muốn được thử và chơi các loại nhạc cụ mới mà hầu hết các nhạc sĩ đã sáng tác ra các bản nhạc có phong cách khác biệt với kiểu âm nhạc thông thường một chút. Những bản nhạc mới này có âm sắc khá phong phú và kỹ thuật sử dụng phức tạp hơn và đa dạng.
Thuật ngữ “Baroque” xuất phát từ tiếng Pháp “barroco,” có nghĩa là không đều và lạ lẫm, ám chỉ đến kiểu kiến trúc có các đường cong và chi tiết phức tạp. Tương tự, nhạc Baroque được đánh giá cao với sự phức tạp trong cấu trúc và thể hiện của nó, sự giàu có trong biểu đạt tình cảm và việc sử dụng các kỹ thuật phức tạp trong việc sáng tác âm nhạc.
Lịch sử phát triển của dòng nhạc Baroque
Nhạc Baroque bắt nguồn chủ yếu từ nhà thờ và các tầng lớp quý tộc vào thế kỷ 17. Thời kỳ này chứng kiến sự thăng hoa của nghệ thuật và văn hóa châu Âu, với những sự phát triển đáng kể trong văn học hội họa, kiến trúc và âm nhạc. Thế kỷ 17 được xem là “Kỷ nguyên Baroque” bởi sự nổi bật của những sáng tạo nghệ thuật phong phú và độc đáo trong thời gian này.
Nhạc Baroque được phát triển và phổ biến rộng rãi tại các nước châu Âu như Ý, Đức, Pháp, Anh và Áo. Các trường phái âm nhạc Baroque quan trọng gồm có trường phái Ý, Đức và Pháp, mỗi trường phái đều mang đậm nét đặc trưng, văn hóa riêng của từng quốc gia.
Trong quá trình phát triển, nhạc Baroque đã phát triển đa dạng và phong phú với nhiều trào lưu và dòng nhạc đặc biệt. Từ nhạc cổ điển tôn giáo như Oratorio, Cantata, nhạc giao hưởng, Concerto Grosso và Suite,… nhạc Baroque đã tạo ra một di sản văn hóa âm nhạc vĩ đại đáng kể.
Nhạc Baroque cũng đã trở thành nền tảng cho sự phát triển và tiến bộ của âm nhạc cổ điển châu Âu, mở ra lối đi cho thời kỳ âm nhạc tiếp theo như thời kỳ cổ điển và thời kỳ lãng mạn.
Những đặc điểm của dòng nhạc Baroque
Nhạc Baroque được đánh giá cao với sự phong phú và đa dạng trong cấu trúc, phong cách biểu diễn, và biểu đạt cảm xúc. Dưới đây là những đặc điểm chính của thể loại nhạc này:
Giai điệu phức tạp và tinh tế
Giai điệu của nhạc Baroque thường phức tạp và tinh tế của các yếu tố như nhịp điệu, âm lượng và phối hợp các nhóm nhạc cụ với nhiều biến tấu và chuyển động. Điều này được thể hiện rõ trong các tác phẩm của các nhà soạn nhạc như Johann Sebastian Bach, người đã sử dụng các giai điệu phức tạp và tinh tế để tạo ra những tác phẩm âm nhạc đẹp và tinh tế.
Hòa âm phong phú và đa dạng
Hòa âm của nhạc Baroque cũng phong phú và đa dạng, với nhiều màu sắc và sắc thái khác nhau.
Kỹ thuật biểu diễn điêu luyện
Nhạc Baroque thường đòi hỏi kỹ thuật biểu diễn điêu luyện từ các nhạc sĩ. Điều này là do nhạc Baroque thường sử dụng các giai điệu và hòa âm phức tạp, đòi hỏi các nhạc sĩ phải có khả năng chơi nhạc chính xác và tinh tế.
Nhạc Baroque thường sử dụng melisma – Luyến đơn âm nhiều nốt để tạo nên sự lôi cuốn và độc đáo cho ca khúc và hợp xướng
Sử dụng đa dạng các nhạc cụ cổ điển
Âm nhạc Baroque thường sử dụng nhiều nhạc cụ cổ điển đa dạng như nhạc cụ dây như cello, guitar, harpsichord và đàn organ; nhạc cụ gỗ như oboe, clarinet và trumpet; cũng như nhạc cụ đồng như violin và viola da gamba. Những nhạc cụ này có âm thanh đặc trưng và độc đáo, góp phần tạo nên vẻ đẹp và sự tinh tế của âm nhạc Baroque.
Thể hiện sự trang trọng và uy nghiêm
Nhạc Baroque thường thể hiện sự trang trọng và uy nghiêm. Điều này là do nhạc Baroque thường được sử dụng trong các nghi lễ tôn giáo và các buổi lễ quan trọng. Tuy nhiên, vẫn có nhiều tác phẩm âm nhạc Baroque thể thể hiện sự vui tươi và hạnh phúc, như trong các tác phẩm của các nhà soạn nhạc như Antonio Vivaldi.
Các thể loại âm nhạc phổ biến trong thời kỳ Baroque
Baroque là một thời kỳ âm nhạc đa dạng với nhiều thể loại và dòng nhạc đặc sắc. Dưới đây là những thể loại nhạc Baroque phổ biến được ưa chuộng và phát triển trong thời kỳ này:
Oratorio
Là một thể loại nhạc cổ điển thường được thể hiện trên sân khấu hoặc trong nhà thờ mà không có sự diễn xuất, tương tự như opera. Tuy nhiên, không như opera, oratorio thường không có trang phục hay hành động, và thường được chủ yếu tập trung vào các chủ đề tôn giáo hoặc kinh thánh. Ví dụ nổi tiếng về oratorio là “Messiah” của George Frideric Handel.
Cantata
Là một thể loại nhạc cổ điển ngắn hơn, thường được biểu diễn trong nhà thờ trong lễ nghi tôn giáo. Cantata thường bao gồm các phần nhạc và các phần hát chính, thường được trình diễn bởi một ca sĩ solo hoặc hợp xướng. Các tác phẩm cantata thường có cấu trúc phong phú và biểu đạt cảm xúc sâu sắc.
Giao hưởng
Giao hưởng: Là một tác phẩm âm nhạc dài thường được trình diễn bởi một dàn nhạc giao hưởng, bao gồm các nhạc cụ dây, gỗ, đồng và trống. Giao hưởng Baroque thường có ba phần: Allegro (nhanh), Adagio (chậm) và Presto (nhanh). Nhạc cụ solo thường không được sử dụng trong giao hưởng, nhưng các nhóm nhạc cụ thường trình diễn các đoạn nhạc khác nhau.
Concerto Grosso
Cũng là một tác phẩm dành cho dàn nhạc, tuy nhiên, nó bao gồm một nhóm nhạc cụ solo (nhóm concertino) và một nhóm nhạc cụ đại diện (nhóm ripieno). Thường có ba phần giống như giao hưởng, concerto grosso có sự tương tác đặc biệt giữa các nhóm nhạc cụ solo và đại diện, tạo ra sự hài hòa và cân đối độc đáo.
Suite
Là một tập hợp các mảnh nhạc ngắn, thường là các nhạc phẩm nhảy và nhạc dân gian, được xếp theo một trật tự nhất định. Mỗi phần của suite thường mang một tên gọi độc lập và thường đi kèm với một điệu nhạc cụ cụ thể. Suite thường mang đậm nét đặc trưng văn hóa của quốc gia mà nó được sáng tác.
Partita
Tương tự như suite, partita cũng là một tập hợp các mảnh nhạc ngắn nhưng có cấu trúc và phong cách biểu diễn đặc biệt. Các tác phẩm partita thường có tính chất vui tươi, năng động và dễ thích nghi cho việc biểu diễn.
Opera
Opera là một thể loại nhạc kịch bao gồm các bài hát, lời thoại và dàn nhạc. Opera Baroque thường dài và phức tạp, với nhiều nhân vật và cốt truyện. Một số nhà soạn nhạc opera Baroque nổi tiếng bao gồm Claudio Monteverdi, George Frideric Handel và Jean-Baptiste Lully.
Chamber music
Chamber music là một loại nhạc được biểu diễn trong một phòng nhỏ, thường là cho một nhóm nhỏ nhạc sĩ. Chamber music Baroque thường được viết cho các nhạc cụ như violin, cello, harpsichord và organ. Một số nhà soạn nhạc chamber music Baroque nổi tiếng bao gồm Johann Sebastian Bach, George Frideric Handel và Arcangelo Corelli.
Các nhà soạn nhạc Baroque nổi tiếng
Thời kỳ nhạc Baroque đã chứng kiến sự ra đời và phát triển của nhiều nhà soạn nhạc tài năng, đóng góp quan trọng vào sự thăng hoa của nghệ thuật âm nhạc châu Âu. Dưới đây là một số nhà soạn nhạc Baroque nổi tiếng và ảnh hưởng của họ:
Johann Sebastian Bach (1685-1750)
Johann Sebastian Bach được coi là một trong những nhà soạn nhạc lỗi lạc và ảnh hưởng nhất của thời kỳ Baroque. Ông là một nghệ sĩ đa tài với sự sáng tạo phi thường và sự hoàn hảo trong cách sáng tác âm nhạc. Các tác phẩm của Bach bao gồm những giai điệu sâu sắc, độc đáo và giàu cảm xúc, từ những tác phẩm dành cho đàn organ, nhạc giao hưởng, đến các tác phẩm chơi dụng cụ dây.
Một số tác phẩm nổi tiếng của Bach bao gồm “Matthäus-Passion”, “Brandenburg Concertos” và “The Well-Tempered Clavier”.
George Frideric Handel (1685-1759)
Handel là một nhà soạn nhạc người Đức, sau này sinh sống và làm việc ở Anh. Ông được biết đến với sự sáng tạo và tài năng trong việc viết các tác phẩm opera, oratorio và nhạc giao hưởng.
Tác phẩm oratorio “Messiah” của Handel là một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất và phổ biến nhất của thể loại này. Handel cũng đã viết nhiều tác phẩm opera nổi tiếng như “Giulio Cesare” và “Rinaldo.”
Antonio Vivaldi (1678-1741)
Vivaldi, nhà soạn nhạc người Ý, được biết đến với sự đóng góp to lớn cho thể loại nhạc giao hưởng và concerto. Ông đã sáng tác hơn 500 concerto, trong đó có nổi tiếng “The Four Seasons” (Bốn mùa). Tác phẩm này bao gồm bốn phần nhạc giao hưởng mô tả bốn mùa trong năm và đã trở thành một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của Vivaldi. Ngoài ra, ông cũng sáng tác nhiều tác phẩm opera và oratorio phổ biến như “Gloria” và “Juditha Triumphans.”
Jean-Baptiste Lully (1632-1687)
Lully là một nhà soạn nhạc người Ý, sau này trở thành công dân Pháp và góp phần quan trọng vào sự phát triển của âm nhạc Baroque ở Pháp. Ông là một trong những nhà soạn nhạc opera quan trọng nhất trong lịch sử và đã định hình phong cách của opera Pháp. Một số tác phẩm nổi tiếng của Lully bao gồm “Armide,” “Atys,” và “Phaëton.”
Tác dụng của âm nhạc Baroque
Khi nghe một bản nhạc Baroque bạn sẽ cảm nhận ngay về nhịp điệu, dòng nhạc này có nhịp điệu khá chậm rãi chứ không dồn dập giống như nhạc trẻ hiện nay. Với tần số là 60 nhịp trên 1 phút vậy nên nhạc Baroque có tác dụng vô cùng tốt đối với nhu cầu thư giãn, giúp làm thoải mái đầu óc cho con người.
Theo các nghiên cứu khoa học, bộ não con người sẽ tồn tại và phát ra các bước sóng khác nhau như là Delta, Gamma, Beta, Alpha. Tùy thuộc vào từng trạng thái khác nhau mà bước sóng cũng sẽ khác nhau, chúng có tác dụng đưa trạng thái của não bộ về vị trí có sự tương đồng cùng với tính chất của các bước sóng.
Baroque là dòng nhạc hoạt động ở trạng thái bước sóng Alpha vậy nên nó sẽ tác động trực tiếp vào não bộ ở bán cầu phải. Điều thú vị là chỉ khi cơ thể bạn được thả lỏng, mơ mộng hay đang miên man trong cảm xúc một cách nhẹ nhàng thì nó mới hình thành sóng Alpha có tần số từ 8 →12 bước một giây.
Đây là cơ sở khoa học để chứng minh nhạc Baroque đưa trạng thái bộ não con người về bước sóng chậm hơn, giúp nhịp tim chậm lại, tăng tuần hoàn máu lên não, rất có lợi đối với việc tập trung, tư duy về một vấn đề gì đó. Là cách tốt nhất để lấy lại bình tĩnh trước sự những áp lực, căng thẳng, giảm stress.
Âm nhạc thời kỳ Baroque cũng đã được chứng minh có tác dụng giảm đau. Các bác sĩ tại Bệnh viện St. Luke, ở Cleveland đã báo cáo rằng các bệnh nhân tiếp xúc với âm nhạc của Vivaldi, Mozart và Brahms trước và trong khi phẫu thuật cần liều thuốc an thần và thuốc giảm đau thấp hơn. Người đứng đầu đơn vị chăm sóc mạch vành tại Bệnh viện St. Agnes ở Baltimore, Tiến sĩ Raymond Bahr, đã nói rằng ông tin rằng nửa giờ âm nhạc Baroque với những tiết tấu chậm này tạo ra hiệu ứng tương tự như 10 mg. Valium.
Âm nhạc Baroque cũng có ảnh hưởng tích cực trong việc cải thiện hiệu quả học tập với tác dụng tăng khả năng ghi nhớ, sự tập trung, suy nghĩ… của học sinh. Giáo viên có thể sử dụng âm nhạc Baroque để hỗ trợ giảng dạy, cải thiện hiệu quả học tập và chất lượng giảng dạy.
Trên đây VietVocal đã chia sẻ về nhạc Baroque là gì và những kiến thức thú vị về dòng nhạc này, các bạn có đóng góp gì vui lòng để dưới comment để VietVocal biết và chỉnh sửa bài nhé! Xin cám ơn các bạn.
