Hip hop không chỉ đơn thuần là một thể loại âm nhạc, mà còn là một cộng đồng, một cách thể hiện và một lối sống. Vậy điều gì khiến văn hóa Hip Hop đặc biệt đến vậy?
Hip hop – Một khái niệm đã trở thành một biểu tượng đặc trưng của văn hóa đường phố và nghệ thuật đương đại. Từ âm nhạc, thời trang, đến lối sống và tư duy, Hip hop đã tạo ra một cách nhìn mới về nghệ thuật và truyền thông. Vậy những điều gì của văn hóa Hip hop lại thu hút đến thế? Cùng VietVocal tìm hiểu trong bài viết này nhé.
Mục lục
I – Hip Hop là gì?
Hip Hop là cụm từ để chỉ một trào lưu, một phong cách trong thời trang, âm nhạc và nghệ thuật phát triển từ những năm 1970 ở các khu vực ngoại ô thành phố của Mỹ, đặc biệt là ở Bronx, New York. Từ đó, hip hop đã trở thành một phong trào văn hóa đường phố lan rộng trên toàn cầu.
Trong định nghĩa nguyên gốc, từ “hip” trong hip hop có nghĩa là “đúng mốt”, nhưng nó cũng mang ý nghĩa “biết cách xoay xở”. “Hop” là một từ gợi thanh, tượng trưng cho sự nhảy vọt, vươn tới. Khi kết hợp lại, “hip hop” mang ý nghĩa tích cực về “sự tiến bộ và tiến thân nhờ trí thông minh và sự tháo vát”.
Phong cách Hip Hop phản ánh sự khỏe khoắn, bất cần và một chút nổi loạn. Nó đặc biệt vì không phân biệt tuổi tác, giới tính, màu da, tôn giáo hay địa vị xã hội. Bất kỳ ai cũng có thể theo đuổi phong cách này trong các lĩnh vực văn hóa hip hop như thời trang, nghệ thuật vẽ tranh đường phố (Graffiti), hình xăm, âm nhạc (Hip hop music, rap, DJ, MC,…), và nhảy (breaking dance, hip hop dance,…).
II – Sự phát triển và ảnh hưởng của văn hóa Hip hop
Hip hop xuất hiện vào những năm 1970 tại Bronx, New York, trong một thời kỳ khi cộng đồng người Mỹ gốc Phi và La-tinh ở các khu vực ngoại ô của thành phố gặp nhiều khó khăn kinh tế và xã hội. Người trẻ tuổi trong cộng đồng này bắt đầu tạo ra những bữa tiệc đường phố và sử dụng những đĩa nhạc funk, soul và disco để tạo nền tảng cho các màn trình diễn và cuộc thi nhảy.
Trước khi hip hop trở thành một phong trào văn hóa đường phố, các cuộc bữa tiệc đường phố được tổ chức ở Bronx, nơi những người trẻ tuổi tập hợp lại để nhảy múa và thể hiện tài năng âm nhạc của mình. DJ Kool Herc, một DJ người Jamaica, được coi là một trong những người tiên phong của hip hop. Anh ta đã phát triển phong cách DJing bằng cách sử dụng hai bộ đĩa nhạc cùng lúc để tạo ra các break (đoạn nhạc nhịp điệu) kéo dài, cho phép những vũ công đường phố nhảy theo và biểu diễn các động tác đặc trưng.
Ngày càng nhiều các nhóm nhảy, những nhóm bạn trẻ tập hợp lại để biểu diễn nhảy hip hop và cuộc thi nhảy được tổ chức thường xuyên. Breakdance (hay breaking) trở thành một phần quan trọng của hip hop, với những động tác nhảy đầy sức mạnh, linh hoạt và sáng tạo.
Cùng lúc đó, rap cũng phát triển. Người ta cho rằng rap ban đầu xuất hiện từ truyền thống kể chuyện của người Phi Châu, trong đó người kể chuyện sử dụng lời nói và nhịp điệu. Kool Herc đã trở thành một trong những DJ đầu tiên đưa rap vào các bữa tiệc đường phố bằng cách nói lời vào những phần break trong nhạc, tạo nên sự kết hợp giữa rap và DJing.
Graffiti cũng trở thành một phần không thể thiếu của hip hop. Ban đầu, graffiti được thực hiện bằng cách sơn phun các từ viết tắt và biểu tượng trên các tàu điện ngầm và các bề mặt công cộng khác. Điều này đã mang đến một sự tự do sáng tạo và thể hiện cá nhân cho cộng đồng hip hop.
Trong thập kỷ 1980, hip hop đã lan tỏa ra các thành phố khác ở Mỹ và trên toàn thế giới. Trong khi vẫn duy trì các yếu tố cơ bản như rap, DJing, breaking và graffiti, hip hop đã trở thành một biểu tượng của văn hóa đường phố và truyền cảm hứng cho nhiều người trẻ.
Với sự phát triển nhanh chóng, hip hop trở thành làn sóng văn hóa thống trị trong cộng đồng người Mỹ gốc Phi và cộng đồng người Latin vào những năm 1980. Đồng thời, vào năm 1982, hip hop được định nghĩa rõ hơn khi Afrika Bambaataa và The Soulsonic Force phát hành một bản electro-funk mang tên “Planet Rock”, kết hợp rap đơn giản với nhịp điệu disco.
Trong khoảng từ năm 1982 đến 1985, nhiều bộ phim liên quan đến hip hop ra đời và giúp lan tỏa văn hóa hip hop ra xa New York. Đây là bước đầu tiên để hip hop trở thành một nền văn hóa phổ biến trên toàn cầu như ngày nay.
Vào những năm 1990, hip hop đã trở thành một thể loại âm nhạc phổ biến trên toàn thế giới. Nghệ sĩ rap như Tupac Shakur, The Notorious B.I.G., và Jay-Z đã trở thành những biểu tượng của hip hop và có ảnh hưởng lớn trong ngành công nghiệp âm nhạc. Hip hop đã trở thành một cách thức tự thể hiện, diễn đạt và phản ánh những vấn đề xã hội, văn hóa và chính trị.
Đến những năm 2000 và 2010, hip hop tiếp tục phát triển và đa dạng hóa. Các thể loại và phong cách âm nhạc hip hop như trap, mumble rap, và conscious rap xuất hiện, mang đến sự đa dạng và sự phong phú cho thể loại này. Hip hop cũng có sự gắn kết mạnh mẽ với công nghệ và truyền thông xã hội, trở thành một phương tiện quan trọng trong việc thể hiện ý kiến, tạo ra sự thay đổi xã hội và kết nối cộng đồng.
III – Câu chuyện về văn hóa Hip hop tại Việt Nam
Văn hóa hip hop xuất hiện lần đầu tại Việt Nam vào khoảng giữa những năm 1990 khi nhóm BigToe được thành lập vào năm 1992. Nhóm đã mất nhiều năm để ổn định thành viên và phát triển con đường hip hop của mình.
Từ những năm 2000 trở đi là thời kỳ đỉnh cao của hip hop Việt Nam khi có rất nhiều nhóm nhảy hip hop ra đời. Một số tên tuổi đáng chú ý có thể kể đến như nhóm C.O.L.D (2001), nhóm Freestyle (2003), nhóm Milky Way (2004), và nhiều nhóm khác. Cùng với đó, hai bộ phim về hip hop Việt Nam “Bước nhảy xì tin” (2009) và “Vũ điệu say mê” (2010) đã mang đến cho khán giả một cái nhìn mới về bộ môn nghệ thuật đường phố hấp dẫn này.
Cuối cùng, bước nhảy vọt lớn nhất trong sự phát triển của văn hoá hip hop tại Việt Nam là sự ra đời của chương trình “Thử thách cùng bước nhảy” (So you think you can dance). Đây là một chương trình cực kỳ thành công, đã thu hút hàng trăm vũ công tài năng trên khắp cả nước, tạo nên một sân chơi thú vị cho những người trẻ đam mê hip hop và muốn phát triển đam mê của bản thân.
IV – 5 yếu tố chính của nền văn hóa Hip hop
Breakdance
Trong văn hóa hip hop, Dance được chia thành nhiều thể loại nhỏ khác nhau như breaking dance, popping, locking, stepping, house, street dance, và nhiều thể loại khác. Tuy nhiên, khi nhắc đến hip hop, người ta thường nghĩ ngay đến breakdance như một biểu tượng đại diện cho nền văn hóa hip hop.
Thuật ngữ “breakdancing” chỉ đến sự phá vỡ nhịp điệu âm nhạc và các động tác kết hợp theo nhịp đó. Breaking bao gồm các động tác như quay đầu, lăn trên sàn, nhảy qua và duy trì thăng bằng trong các tư thế phức tạp. Đặc điểm đặc biệt của breakdance là sự linh hoạt, sáng tạo và khả năng biểu diễn cao. Điệu nhảy này xuất hiện vào năm 1969, và James Brown được coi là người sáng tạo ra các bước nhảy ban đầu, nguồn gốc của nó chính là điệu Good Foot.
Ban đầu, breakdance dựa trên nền nhạc jazz gốc, được biểu diễn bởi các nghệ sĩ gốc Phi và người Mỹ Latinh tài ba. Vũ điệu dần phát triển với các động tác phức tạp và khéo léo trượt gần mặt đất, được gọi là acrobatic. Trong đó, vũ công thường sử dụng tay và cánh tay làm trụ để hỗ trợ cơ thể khi xoay và nhào lộn nhiều vòng theo nhạc. Dynamic Rocker và New York City Breakers là những nhóm múa đầu tiên sử dụng và phát triển vũ điệu này.
Graffiti
Graffiti, một hình thức nghệ thuật đường phố bằng cách phun sơn, vẽ tranh lên các bức tường, tàu điện ngầm, xe ô tô và những nơi có bề mặt rộng và phẳng. Nghệ thuật Graffiti xuất hiện lần đầu tiên tại New York vào những năm 1970, xuất phát từ việc các bè đảng da màu lang thang trên đường phố Mỹ vẽ chữ lên tường để xác định lãnh thổ.
Dần dà, nghệ thuật này lan tỏa vào các khu vực công cộng như ga tàu điện ngầm và ga xe lửa. Từ những chữ ký và dòng chữ đơn giản ban đầu, nghệ thuật Graffiti đã tiến bộ thành những hình vẽ 3D và các mẫu hình tinh tế. Ngày nay, hội họa Graffiti xuất hiện phổ biến trên sản phẩm của văn hóa hip hop như quần áo, xe ô tô, đĩa CD và ngôi nhà.
Tuy nghệ thuật Graffiti phổ biến, nhưng nó vẫn luôn gây tranh cãi và bị cấm ở một số thành phố và quốc gia vì tính chất phá hoại và làm mất thẩm mỹ của các công trình công cộng. Nó cũng được gọi bằng tên khác là “Art Crimes” (Tội phạm nghệ thuật), đó là một nghệ thuật của cộng đồng hip hop, yêu cầu người thể hiện sự táo bạo và không quan tâm đến luật lệ.
DJ và MC
Breakdancing không thể phát triển mạnh mẽ hơn nếu không có sự hỗ trợ từ các DJ và MC.
MC là viết tắt của “Master of Ceremonies”, có nghĩa là “người dẫn chương trình” – những người giữ không khí vui tươi, sôi động của bữa tiệc, giới thiệu nhanh về một bài nhạc hoặc mời khách tham gia vào một hoạt động cụ thể.
DJ là viết tắt của “Disc Jockey”, người chuyên chọn và phát nhạc trong các bữa tiệc, cuộc thi, sự kiện,… chủ yếu là nhạc funk và disco từ thập kỷ 1970. Grandmaster Flash và Kool Herc được coi là những DJ tiên phong của dòng nhạc hip hop. Thiết bị làm việc của một DJ hiện nay bao gồm một cặp “bàn xoay” (turntables) có hai đầu đọc đĩa vinyl được kết nối với một bộ trộn âm thanh (audio mixer), và kết hợp với hệ thống amply và loa. Đôi khi, DJ cũng đảm nhận vai trò của MC, giúp duy trì không khí sôi động và vui nhộn theo từng bài nhạc.
Rap
Rap là một phần không thể thiếu trong hip hop và thường được xem như “giọng nói” của văn hóa này. Rap là viết tắt của ba từ Rhythm – and – Poetry, là một thể loại âm nhạc cực kỳ phổ biến trong văn hóa hip hop. Rap được thể hiện thông qua việc nói hoặc hát lời bài hát theo một cách có nhịp điệu, kết hợp với nền nhạc của DJ và những động tác nhảy breakdance.
Trong ngôn ngữ hàng ngày, “rap” có thể chỉ đơn giản là một âm thanh đập nhẹ và nhanh chóng. Trong ngôn ngữ lóng của người Mỹ gốc Phi, “rap” thường ám chỉ một người có khả năng sử dụng ngôn ngữ sắc bén, linh hoạt và nhanh nhạy.
Từ khi ra đời, nhạc rap luôn liên kết với ngôn ngữ đường phố và tiếng lóng. Thậm chí, các rapper có thể tự do sử dụng ngôn ngữ tục tĩu trong lời ca của mình mà không bị giới hạn. Đôi khi, chỉ cần sự kết hợp khéo léo giữa tiếng lóng, cách viết trên mạng xã hội và những yếu tố khác, những rapper tài năng có thể tạo ra một hệ thống ngôn ngữ đa dạng và mang lại khả năng biểu cảm mạnh mẽ và tinh tế.
Beatbox
Beatbox là một thể loại nghệ thuật âm nhạc độc đáo mà người biểu diễn (Beatboxer) sử dụng cơ quan tiếng nói của mình để tạo ra âm thanh và âm nhạc. Thay vì sử dụng các nhạc cụ truyền thống, Beatboxer sẽ sử dụng miệng, môi, lưỡi và giọng để tái tạo các hiệu ứng âm thanh và tạo ra các nhịp điệu.
Beatboxer có thể tạo ra các âm thanh bằng cách kết hợp tiếng tạp âm, tiếng bass, tiếng trống, tiếng hát và các hiệu ứng âm thanh khác như scratch, chà đĩa, tiếng bước chân và nhiều hơn nữa. Bằng cách sử dụng kỹ thuật phân đoạn âm thanh, Beatboxer có thể tạo ra các giai điệu và nhịp điệu phức tạp, tạo nên một bản nhạc hoàn chỉnh chỉ bằng cách sử dụng giọng và miệng.
Thể loại Beatbox không chỉ là một hình thức biểu diễn âm nhạc mà còn là một môn thể thao âm nhạc. Các Beatboxer thường tham gia vào các cuộc thi và trình diễn trên sân khấu, sử dụng kỹ thuật và sự sáng tạo của mình để thi đấu và gây ấn tượng cho khán giả.
Ở Việt Nam, một trong những người đã đóng góp vào sự phát triển của trào lưu Beatbox là Nguyễn Minh Kiên, được biết đến với nghệ danh M.K. Anh là một trong những Beatboxer nổi tiếng nhất trong cộng đồng Beatbox tại Việt Nam.
V – Thời trang Hip hop
Thời kỳ đầu của Hip Hop, các nghệ sĩ thường biểu diễn trong những bộ trang phục rộng thùng thình và quá khổ (oversized), tạo nên một phong cách đặc trưng. Tuy nhiên, với sự phát triển của văn hóa Hip Hop, phong cách này đã trở thành phong cách thời trang hàng ngày phổ biến của giới trẻ.
Phong cách thời trang Hip Hop có nhiều đặc điểm nhận dạng đáng chú ý. Một trong những yếu tố quan trọng là sự kết hợp giữa các món đồ rộng thùng thình, như áo khoác dài, áo hoodie, áo phông lớn, và quần jeans rộng. Đôi giày cũng đóng vai trò quan trọng và thường là những đôi giày to bản, thể thao hoặc boots, tạo nên vẻ ngoài năng động và cá tính.
Ngoài ra, thời trang Hip Hop còn được nhận dạng qua việc sử dụng các phụ kiện đặc trưng. Mũ lưỡi trai, khăn quàng cổ, găng tay hở ngón, thắt lưng có logo hoặc họa tiết nổi bật, cùng với dây xích bản to và trang sức đồng hồ, vòng cổ, vành tai, là những phụ kiện thường thấy trong phong cách này.
Thời trang Hip Hop còn thể hiện sự sáng tạo và cá nhân hóa thông qua việc mix & match các màu sắc tươi sáng, in hình hoặc thêu logo của các nhãn hiệu và biểu tượng của văn hoá Hip Hop. Đây là cách để thể hiện cái tôi và tạo nên một phong cách riêng, không giới hạn bởi các quy tắc truyền thống.
Như vậy qua bài viết, VietVocal đã cùng các bạn tìm hiểu những điều thú vị tạo nên sự đặc biệt cho nền văn hóa Hip Hop. Từ âm nhạc, nhảy múa, thời trang đến hình thức biểu diễn, Hip hop đã vượt qua ranh giới vùng miền, ngôn ngữ và trở thành một ngôn ngữ đồng điệu toàn cầu. Nó tạo nên những cầu nối, thể hiện sự đa dạng và gắn kết của con người.
