Tìm hiểu về những loại nhạc cụ trong dàn nhạc giao hưởng

Dàn nhạc giao hưởng là một tập hợp gồm nhiều nhạc công sử dụng các loại nhạc cụ khác nhau để biểu diễn các tác phẩm âm nhạc. Âm thanh của dàn nhạc giao hưởng vô cùng phong phú và đa dạng, có thể thể hiện được nhiều cung bậc cảm xúc khác nhau. Trong bài viết này, VietVocal sẽ cùng các bạn tìm hiểu về những loại nhạc cụ trong dàn nhạc giao hưởng và vị trí sắp xếp của chúng. Cùng bắt đầu nhé!

I. Conductor (Nhạc trưởng)

Trong một dàn nhạc, nhạc trưởng (conductor) là người chịu trách nhiệm chỉ đạo và điều phối các nhạc công trong quá trình biểu diễn. Vai trò của conductor là hướng dẫn các nhạc công về tempo (nhịp điệu), dynamics (động lực), phrasing (phân đoạn) và các yếu tố khác của bản nhạc để tạo ra một biểu diễn hoàn hảo và đồng đều.

Conductor thường đứng ở trung tâm của sân khấu hoặc trên một bục đứng đặc biệt, và họ sử dụng một cái gậy (baton) để chỉ dẫn nhạc công. Mặc dù conductor không thường chơi nhạc cụ trong dàn nhạc, vai trò của họ là không thể phủ nhận trong việc tạo ra một biểu diễn hoàn hảo và đồng đều cho các nhạc công. Họ cũng là người chịu trách nhiệm về việc hiểu biết sâu rộng về âm nhạc và tạo ra phiên bản riêng biệt của các tác phẩm.

II. Strings (Các đàn dây)

Các đàn dây chiếm phần lớn trong dàn nhạc và được xếp ngay phía trước nhạc trưởng. Chúng cũng chơi phần lớn giai điệu chính trong một tác phẩm.

1. Violin I (Vi-ô-lông thứ nhất)

Bè này gồm có các Violin chơi bè cao hơn trong một tác phẩm, cũng vì thế chúng cũng là bè của dàn dây chơi giai điệu chính. Đây là một trong những bè quan trọng nhất của dàn nhạc. 

Người ngồi hàng đầu và gần với khán giả nhất của bè này được gọi là Concert master (hoặc Leader) đóng vai trò giống như người lớp trưởng. Concert master sẽ làm nhiệm vụ chỉ đạo các nhạc cụ so dây cho đúng vào đầu mỗi buổi hòa nhạc (Concert). Trong các tác phẩm, Concert master sẽ đảm nhiệm những đoạn có violin độc tấu.

2. Violin II (Vi-ô-lông thứ hai)

Bè này gồm có các Violin chơi bè thấp hơn. Cùng với bè Violas, hai bè này chủ yếu chịu trách nhiệm giữ hòa âm (nôm na là hợp âm như Đô trưởng,…), tiết tấu, màu sắc,… của tác phẩm.

3. Viola (Vi-ô-la)

Viola có kích thước lớn hơn và âm thanh thấp hơn so với violin, tạo ra một âm sắc ấm áp và mềm mại. Vai trò của viola trong dàn nhạc tương tự như violin, nhưng thường đóng vai trò hỗ trợ và điền dấu vị trí giữa violin và cello. Viola thường chơi các phần harmony, các phần nhạc nền và các đoạn melody phụ trong một tác phẩm.

Trong dàn nhạc giao hưởng, nhóm viola thường có số lượng nhỏ hơn so với nhóm violin, nhưng vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra cấu trúc âm nhạc và hỗ trợ cho các nhóm nhạc cụ khác.

4. Cello (Xel-lô, Vi-ô-lông-xen)

Cello có kích thước lớn hơn so với viola và âm thanh thấp hơn, tạo ra một âm sắc ấm áp, sâu lắng và mạnh mẽ.

Vai trò của cello trong dàn nhạc là rất quan trọng. Cello thường đóng vai trò hỗ trợ cho dải âm trầm của nhóm dây, cung cấp nền cho những giai điệu chính và làm cơ sở cho cấu trúc âm nhạc. Các nhạc công cello thường chơi các phần nhạc nền, harmony, và có thể đảm nhận các đoạn solo quan trọng trong một tác phẩm.

Âm thanh ấm áp và mạnh mẽ của cello giúp tạo ra sự đồng đều và phong phú cho âm nhạc giao hưởng. Trong một dàn nhạc, cello thường đặt ở phần trước của nhóm nhạc cụ dây cùng với viola, gần nhóm violin để tạo ra một cấu trúc âm nhạc hoàn chỉnh và cân đối.

5. Contrabass/Doublebass (Công-tra-bát)

Contrabass còn được gọi là Double bass, là loại nhạc cụ dây có kích thước lớn nhất và tạo ra những âm thanh trầm đặc trưng. Contrabass thường được đặt ở phía sau và ở giữa nhóm nhạc cụ dây trong dàn nhạc giao hưởng.

Contrabass chủ yếu đảm nhiệm vai trò cung cấp nhịp và nền âm trầm cho dàn nhạc. Với âm thanh sâu và mạnh mẽ, nó tạo ra nền tảng cho các giai điệu và tạo ra một cảm giác cân bằng và mạnh mẽ cho âm nhạc. Contrabass thường chơi các phần bassline, cung cấp hỗ trợ cho các dải nhạc khác và đôi khi cũng tham gia vào các phần solo.

Ngoài ra, contrabass cũng thường chơi một vai trò quan trọng trong việc tạo ra các phần nhạc nền, cung cấp một nền tảng ổn định và mạnh mẽ cho các giai điệu và hòa âm.

III. Wind Instruments (Các loại nhạc cụ hơi-kèn)

Trong một dàn nhạc, các nhạc cụ thuộc nhóm “wind instruments” là những nhạc cụ được thổi để tạo ra âm thanh. Các loại nhạc cụ này thường được chia thành hai nhóm chính: Kèn gỗ và kèn đồng.

A. Woodwind (Bộ kèn gỗ)

Các kèn gỗ được đặt tại hai hàng trước. Trong lịch sử, chúng tham gia vào dàn nhạc giao hưởng sớm hơn so với các kèn đồng và cũng hay chơi độc tấu hơn trong các dàn giao hưởng.

1. Flute (Sáo tây)

Flute thuộc bộ kèn gỗ nhưng lại làm bằng hợp kim sáng trắng, trước đây các tiền thân của nó làm bằng gỗ vậy nên nó vẫn được xếp vào loại kèn gỗ. Flute chơi bè cao nhất trong bộ gỗ. Giai điệu của nó chơi rất mềm mại, sáng và thanh.

2. Oboe (Ô-boa)

Oboe là loại kèn làm bằng gỗ và có màu đen. Tiếng của nó ấm giống tiếng người, cảm động và có sức mạnh cảm xúc cao. Trong bộ gỗ nó chơi bè cao thứ hai.

3. Clarinet (Cla-ri-net)

Clarinet là kèn dây thổi có miệng kèn và ống kèn thẳng làm bằng gỗ màu đen. Nó to hơn Oboe một chút và miệng loe hơn, nhưng thường người ta cũng không thể phân biệt được chúng bằng cách nhìn. Kèn Clarinet có khả năng chơi những nốt cao rất trong, những nốt trung đầy tình cảm và cả những nốt trầm rất hư ảo. Trong bộ gỗ nó chịu trách nhiệm chơi bè cao thứ ba.

4. Bassoon (Bát-xông, Pha-gốt)

Bassoon là kèn được làm bằng gỗ màu đỏ nâu có cấu trúc gồm hai ống kèn mở rộng đặt song song. Nó rất cao, to nhất trong bộ kèn gỗ. Vì vậy nó chơi bè thấp nhất, thường chơi để tăng bè bass cùng với cello và contrabass. Tiếng Bassoon trầm, sâu lắng. Kèn Bassoon cũng hay được chơi độc tấu nhờ âm thanh có màu sắc đẹp.

B. Brass (Bộ kèn đồng)

Kèn đồng được làm bằng hợp kim đồng thanh nên có màu vàng sáng lóa. Âm hưởng của chúng rất to và huy hoàng vậy nên chủ yếu được sử dụng trong những đoạn cao trào cần âm lượng lớn. Trong lịch sử Brass tham gia vào dàn nhạc muộn hơn kèn gỗ. Trong dàn nhạc chúng ngồi chủ yếu sau các kèn gỗ ở hàng thứ ba.

1. Horn (Kèn cor)

Kèn Horn thường được làm từ đồng và có một ống kèn xoắn cong, tạo ra một âm thanh đặc trưng và ấm áp. Điều này cho phép nhạc cụ này tạo ra các giai điệu nhẹ nhàng và mềm mại hoặc âm thanh mạnh mẽ và lấp lánh, tùy thuộc vào cách sử dụng và yêu cầu của tác phẩm.

Kèn Horn là kèn đồng tham gia sớm nhất vào dàn nhạc giao hưởng và cũng hay được chơi độc tấu. 

2. Trumpet (Kèn trom-pet)

Trumpet là kiểu kèn đồng cao nhất và nhỏ nhất. Nó cũng khá quen thuộc với chúng ta khi thường xuất hiện trong các đội nghi thức của các trường học. 

Trong dàn nhạc giao hưởng, Trumpet Thường được sử dụng để chơi các phần melody chính, các phần solo, và các phần harmony. Nó cũng được sử dụng rộng rãi trong các dàn nhạc jazz, nhạc pop, marching band và nhiều thể loại âm nhạc khác nhau. 

3. Trombone (Kèn trôm-bôn)

Trombone có cấu trúc độc đáo với một ống kèn trơn dài và một miệng kèn lớn giúp tạo ra âm thanh mạnh mẽ và đặc trưng. Dù thường được sử dụng để chơi các phần bassline mạnh mẽ, nhưng Trombone cũng có thể tham gia vào các phần melody, harmony và solo với âm thanh mạnh mẽ và linh hoạt của nó.

Trombone thường được sử dụng để tạo ra các hiệu ứng âm nhạc đặc biệt như glissando (trượt âm), vibrato (rung âm) và growl (âm thanh rền rỉ). Những kỹ thuật này giúp Trombone tạo ra các hiệu ứng âm nhạc đặc biệt và độc đáo, làm tăng sự đa dạng và phong phú cho biểu diễn của dàn nhạc.

4. Tuba (Kèn tu-ba)

Kèn Tuba là một trong những nhạc cụ có âm thanh trầm mạnh mẽ và đặc trưng nhất trong dàn nhạc giao hưởng. Với kích thước lớn và hình dáng uốn cong, Tuba tạo ra những âm điệu sâu lắng và đầy uy lực, thường được sử dụng để tạo ra các phần bassline và cung cấp nền âm trầm cho dàn nhạc.

IV. Percussion (bộ gõ)

Bộ gõ (Percussion) là một trong những phần quan trọng của một dàn nhạc, bao gồm các nhạc cụ được gõ, đập hoặc rung để tạo ra âm thanh. Các nhạc cụ trong bộ gõ thường được sắp xếp thành ba loại chính: Nhạc cụ gõ có mặt da căng, Nhạc cụ gõ bằng gỗ và Nhạc cụ gõ bằng kim loại:

Bộ gõ (Percussion	Nhạc cụ gõ có mặt da căng	Trống định âm	Timpani / Kettledrum
		Trống lục lạc	Tambourine
		Trống trầm / trống lớn	Bass drum / Cassa
		Trống nhỏ	Snare drum
	Nhạc cụ gõ bằng gỗ	Ca-xta-nhét	Castanets
		Xy-lô-phôn/ Đàn phiến gỗ	Xylophone
		Ma-rim-ba / Xy-lô-rim-ba	Marimba
	Nhạc cụ gõ bằng kim loại	Kẻng tam giác	Triangle
		Xanh-ban / Chũm chọe	Cymbal
		Cồng / Tam tam	Gong / Tam-tam
		Đàn chuông phiến	Glockemspiel
		Đàn chuông ống	Chimes / Tubular bells
		Vi-bra-phôn	Vibraphone / Vibraharp
		Xê-le-xta	Celesta

Qua bài viết này, chúng ta đã cùng tìm hiểu về những loại nhạc cụ trong dàn nhạc giao hưởng và vị trí sắp xếp của chúng. Mỗi loại nhạc cụ đều có âm thanh và vai trò riêng, góp phần tạo nên bản giao hưởng hoàn chỉnh và đầy cảm xúc. Hãy dành thời gian để thưởng thức những tác phẩm âm nhạc giao hưởng để cảm nhận được vẻ đẹp tuyệt vời của nghệ thuật này nhé!