Cao độ là gì? Đó là một trong những yếu tố cơ bản nhất trong âm nhạc. Mọi thứ liên quan đến giai điệu và hòa âm, thang âm và hợp âm, đều bắt đầu với cao độ.
Từ giai điệu, hòa âm, hợp âm,… đều bắt đầu với cao độ. Nhưng nó cũng đôi khi bị hiểu nhầm, và thường những gì chúng ta nghĩ về cao độ khác với ý nghĩa thực tế của nó. Chúng ta có thể nghĩ về một nốt nhạc nghe có vẻ “cao hơn” hoặc “thấp hơn” so với một nốt nhạc khác, nhưng cao độ thực sự có nghĩa là gì? Cùng VietVocal tìm hiểu trong bài viết này nhé.
Mục lục
Cao độ là gì?
Điều gì thực sự xảy ra khi bạn chơi một nốt nhạc trên một nhạc cụ?
Cho dù bạn bấm phím đàn piano hay gảy dây đàn guitar hay thổi vào kèn saxophone, nhạc cụ đó sẽ tạo ra một làn sóng âm thanh.
Sóng âm thanh chỉ là những dao động của các phân tử không khí truyền qua lại, tạo ra một làn sóng áp suất truyền từ thiết bị (tạo ra âm thanh) và được tai chúng ta thu nhận.
Tính chất chính của sóng âm là tần số của nó, đây chỉ là một từ để chỉ chu kỳ của sóng là nhanh như thế nào.
Cao độ là cách mà tai người nghe và hiểu được tần số đó. Đây là tất cả một chút kỹ thuật và toán học, nhưng chỉ cần biết rằng cao độ về cơ bản là tần số của một nốt nhạc. Tần số càng cao thì âm vực càng cao và ngược lại, tần số càng thấp thì âm vực càng thấp.
Vì vậy, một nốt nhạc phát ra âm thanh “cao hơn” hoặc “thấp hơn” so với một nốt nhạc khác nếu nó có tần số cao hơn hoặc thấp hơn tần số của nốt nhạc đó.
Bạn có thể dễ dàng nhìn thấy trên khuông nhạc những nốt nào là nốt cao và nốt nào thấp hơn. Và điều ngược lại cũng đúng, nốt nhạc được viết trên cây đàn càng thấp thì âm vực càng thấp. Đây là ví dụ về nốt tăng cao độ và nốt giảm cao độ:
Làm sao để đo được cao độ
Cao độ được đo bằng toán học, vì số lần sóng âm có thể lặp lại trong một giây. Con số này sau đó được hiển thị bằng Hertz (viết tắt là Hz).
Ví dụ: một âm có thể có cao độ 400 Hz, có nghĩa là sóng âm do nốt nhạc tạo ra lặp lại 400 lần trong một giây.
Giống như tần số, cao độ được xác định bằng cách so sánh các âm này với các đơn âm có dạng sóng hình sin và theo chu kỳ. Nhờ cách này, chúng ta có thể xác định được cao độ của những sóng âm không tuần hoàn và có dạng phức tạp.
Trong đại đa số các trường hợp, cao độ của những âm thanh phức tạp như giọng nói, nốt nhạc gần giống với tần số của các âm thanh có chu kỳ gần tuần hoàn hoặc tuần hoàn.
Chúng ta có thể cảm nhận được cao độ của các âm phức tạp một cách mơ hồ. Nghĩa là mỗi người có thể có sự cảm nhận khác nhau của hai hoặc nhiều nốt nhạc.
Nói chung, Cao độ là thuật ngữ chỉ mức độ âm thanh trên nốt nhạc “cao” hoặc “thấp”, nó có thể được đo và viết dưới dạng Hertz hoặc kí hiệu trên một cây đàn.
Tai người chỉ có thể nghe thấy các âm có cao độ từ 20Hz đến 20.000 Hz và hầu như tất cả các bản nhạc bạn thấy và chơi sẽ nằm trong khoảng từ 50 Hz đến 8.000 Hz.
Một số kí hiệu âm nhạc liên quan đến cao độ
Tên của các dấu nhạc có cao độ khác nhau thường được dùng là: DO, RE, MI, FA, SOL, LA, SI. Đây chính là 7 bậc cơ bản được tính từ bậc thấp đến bậc cao, được ký hiệu bằng 7 chữ cái in hoa sau:
C | Đô
D | Rê
E | Mi
F | Fa
G | Sol
A | La
B | Si
Nếu muốn lên cao hoặc xuống thấp hơn thì ta chỉ cần lặp lại tên của các dấu những bậc trên với cao độ cách nhau một quãng 8 (bát độ).
Các bậc có khoảng cách cao độ tương đối không đều nhau. Cụ thể:
- Đô | Rê: 1 cung
- Rê | Mi: 1 cung
- Mi | Fa: 1/2 cung
- Fa | Sol: 1 cung
- Sol | La: 1 cung
- La | Si: 1 cung
- Si | Đô: 1/2 cung
Kí hiệu biểu hiện các bậc cơ bản được tăng lên hay giảm xuống 1/2 cung điều hoàn chính là dấu hóa. Cụ thể:
- # → Dấu thăng tăng 1/2 cung;
- x → Thăng kép tăng 1/2 cung;
- b → Dấu giáng giảm 1/2 cung;
- bb → Giáng kép giảm 2 lần 1/2 cung = 1 cung.
- n → Dấu bình quay về cao độ tự nhiên.
Chi tiết xem tại: Tổng hợp những ký hiệu âm nhạc cơ bản thường gặp trong một bản nhạc
Nốt nhạc trong cao độ
Một nốt nhạc là một cao độ có tên và tần số cụ thể. Bởi vì cao độ là một thuộc tính của âm thanh chứ không chỉ âm nhạc, bất kỳ âm thanh nào cũng có thể có cao độ.
Ví dụ: Khi bạn nói giọng nói của bạn có cao độ, nhưng bạn sẽ không nói rằng bạn đang tạo ra âm nhạc.
Tương tự khi bạn vỗ tay hoặc vỗ nĩa vào cốc nước, bạn đang tạo ra một giai điệu có cao độ, nhưng nó không nhất thiết phải là một nốt nhạc.
Một nốt đề cập đến các cao độ cụ thể, và trong Âm nhạc phương Tây, một nốt đề cập đến một trong 12 nốt nhạc (C, C # / Db, D, D # / Eb, E, F, F # / Gb, G, G # / Ab, A, A # / Bb và B) được đặt tên mà tất cả âm nhạc được tạo ra – các nốt của thang âm.
Bài viết tham khảo thêm:
Đăng ký tham gia học các thanh nhạc tại VietVocal TẠI ĐÂY để cảm nhận được sự cải thiện trong giọng hát của mình ngay hôm nay!
Vừa rồi là toàn bộ nội dung bài viết Cao độ là gì? Khái quát về cao độ trong thanh nhạc. Nếu có bất kỳ câu hỏi nào hay đơn giản chỉ muốn góp thêm ý kiến về nội dung bài viết trên, hãy để lại bình luận phía dưới nhé. Rất mong nhận phải hồi từ bạn.
